| Documenten
|
 | Doop Joannes van Ingen (de oudere)
1741
16 november gedoopt Joannes wettige zoon van Arnoldus van Inge en Gertrudis van der Black. Getuigen Digna van Inge en Joannes van Inge.
In de akten die volgen wordt de naam Joannes ook wel als Johannes of Johannis geschreven. In dit document wordt echter de naam gehanteerd zoals deze in de doopakte voorkomt, Joannes. |
 | Huwelijk
1779
9 mei getrouwd Joannes van Ingen en Maria Aarts Roefs getuigen Theodorus Aarts Roefs en Rumoldus van Eck |
 | Inboedel voor een koopje I
Z
oals ook hedendaagse jonge gezinnen op zoek zijn naar een koopje - de inrichting van een huis kost natuurlijk veel geld - was Joannes prijsbewust en hij ging op zoek naar goederen die hij voor zijn gezinnetje kon gebruiken. Dat hij het een en ander op de kop kon tikken, blijkt uit de navolgende akte. Hierin staat de openbare verkoop van goederen van Aart van Oploo, die plaatsvond in diens woning, beschreven.
26-04-1781
[openbare verkoping door Aart van Oploo, inwoner van Lith, ?ten zijnen huijsen?]
f. 91v: een vlegel &tc Johs. van Ingen ?: -3- [drie stuivers] |
 | Inboedel voor een koopje II
26-04-1781
[openbare verkoping door Aart van Oploo, inwoner van Lith, ?ten zijnen huijsen?]
f. 92: een korf, &tc Johs. van Ingen ?: -3- [drie stuivers] |
 | Inboedel voor een koopje III
26-04-1781
[openbare verkoping door Aart van Oploo, inwoner van Lith, ?ten zijnen huijsen?]
f. 92: een kinneken, bij Johs. van Ingen ?: -2- [twee stuivers]
[een kinneken wordt omschreven als een deel van een vat. Bij de gevonden omschrijvingen is men het kennelijk niet eens over de vertaling van dit oude Nederlandse woord. Sommigen schrijven dat het ?'t achtendeel van een tonne? is, anderen als 't vierdedeel van een vat] |
 | Inboedel voor een koopje IV
26-04-1781
[openbare verkoping door Aart van Oploo, inwoner van Lith, ?ten zijnen huijsen?]
f. 92: een kom, bij Johs. van Ingen [? ?:] 3-8-12 [drie gulden, 8 stuivers, 12 penningen] |
 | Inboedel voor een koopje V
26-04-1781
[openbare verkoping door Aart van Oploo, inwoner van Lith, ?ten zijnen huijsen?]
f. 92: item een Tafel Johs. van Ingen ?: -3- [drie stuivers] |
 | Inboedel voor een koopje VI
26-04-1781
[openbare verkoping door Aart van Oploo, inwoner van Lith, ?ten zijnen huijsen?]
f. 92v: santvaten, en peperbus Johs. van Ingen ?: -6- [zes stuivers] |
 | Inboedel voor een koopje VII
26-04-1781
[openbare verkoping door Aart van Oploo, inwoner van Lith, ?ten zijnen huijsen?]
f. 92v: een tinne zauscomme &tc Johs. van Ingen ?: -6- [zes stuivers] |
 | Het liefdesnest
Het is onbekend waar Joannes en Maria hun nieuwe aanwinsten hebben neergezet na het huwelijk. Het is wel bekend dat de zussen en broers van Joannes hun deel van de erfenis in 1782 aan hem hebben verkocht, waardoor hij in het bezit kwam van huis en hof. In de Rechterlijke archieven van Lith is hierover het navolgende te vinden,
17-07-1782
Thomas Jansen, als man en momboir van Johanna van Ingen, woonagtigh alhier, Toon van Ingen woonagtig te Maren, Jan van Ingen, woonagtig te Alphen in Gelderlandt, Catharina van Ingen, wede wijlen Johannes Esselaar thans woonagtig alhier, alle zig mede ford en sterk makende voor haaren absente broeder Coenraadt van Ingen ider voor een sesde part, in een huijs en hoff staande alhier aan den Bandijck, oost belendt de wede Claas Verhoeven, west Andries Verscheure streckende van de Rievire de Maas, tot de Cappelse Wiel, haar Transportanten, aangekomen van haar ouders zoo zij Transportanten verklaarde, hebbende zij Transportanten een ider haar geregte een sesde part bij deesen wettelijk en erffelijck verkogt, gevest ende opgedraagen, gelijk zij zijn doende zijn [sic] bij ende mits deesen, aan en ten behoeven van haren Broeder Johannis van Ingen waar in de verkrijger is competerende een ses[de] part meede woonende alhier, omme het selven huijs en hoff als verkrijger met den erfregten van dien te hebben en te besitten eeuwiglijck en erffelijk en met den aligen regten haar Transportanten daar inne eenigesints in competerende […][Z]ijnde gemelde huijs en hoff volgens verklaring van de Transportanten vreij alodiaal goet geen Leen subject, op vijff hondert guldens Aldus gevest binnen Lith, op heeden den seventiende Julij 1700 twee en taggentig ten overstaan van Bartholomeus Pijll en Pontiaan Albertus van Twist scheepenen in Lith.
[Als laatste volgt de ondertekening van diverse personen]
|
 | Kapelse Wiel
Uit vorenstaande akte bleek dat het huis van Johannes en Maria [het voormalige huis van Aart en Geertruy] was gelegen aan de Bandijck en reikte vanaf de Maas tot aan de Cappelse Wiel.
Een bandijk is een winterdijk die het achterland tegen overstromingen moet beschermen als de uiterwaarden onder water staan.
In het huidige Lith is de Lithsedijk de bandijk en is er nog steeds een straat genaamd de Kapelse Wiel.
Het is niet bekend waar de weduwe van Claas Verhoeven heeft gewoond. Haar perceel maakte de oostgrens uit. De westgrens werd gevormd door het perceel van Andries Verschuere waarvan wij ook niet weten waar hij heeft gewoond.
|
 | Borg I
Wouter van Balgoijen en Johannes van Ingen als borgen |
 | Borg II
Johannes van Ingen en Aart van Schijndel als borgen |
 | Kapers op de Maas
Het zal je maar overkomen. Na een gezellig maar vermoeiend dagje vissen met de vrienden even van het leven genieten en je bootje lekker laten dobberen op een stukje rustig water. Voor het geval er nog visjes rondzwemmen is er nog een visnetje te water gelaten - men weet het maar nooit. Ter elfder ure zit men gezamenlijk gezellig te keuvelen en te genieten van een pijpje tabak, als daar een boot aankomt met vier gasten van wie er één in het bezit is van een vuurwapen. Na een aantal vragen betreffende het visnet wordt de hele boot, inclusief net, geconfisqueerd. Terloops krijgen de vier mannen hulp van buitenaf, eveneens gewapend met een vuurwapen, en wordt de hele handel weggesleept naar Heerewaarden. Omdat je bang bent dat het visnet, dat de nodige duiten gekost heeft, in de vernieling gaat, vraag je vriendelijk om het op te hangen zodat het kan drogen. Dit wordt dan vriendelijk toegezegd en achteraf blijkt dit niet te gebeuren. Om niet met lege handen thuis te komen doe je een poging om het beetje vis waarvoor je zoveel moeite hebt gedaan mee naar huis te mogen nemen. Natuurlijk mag dat, maar de vis ligt achter slot en grendel en de sleutel krijg je niet. Dat het voor Joannes en zijn vrienden balen was na zo’n dagje varen moge duidelijk zijn. Dat dit verhaal niet verzonnen is, blijkt wel uit de aantekeningen in de Rechterlijke archieven van Lith, waar het volgende te lezen is:
10-06-1786
Compareerde op heeden den tiende junij 1700 ses en taggentig, voor de ondergeteekende Drossard en scheepenen der Heerlijkheid Lith [doorhaling] Jan Coppelaar, oud circa agt en seventig jaaren, Peeter Schuijlenborg oud circa twee en veertig jaaren, Jan van Maaren, oud circa negentien jaaren, alle woonagtig binnen deeze voorn: Heerlijkheid, en staande alle ten goeder naam, dat zij zijn brave eerlijke lieden, welke comparanten verklaarden, en wel ter instantie en requisitie van Johannes van Ingen meede woonagtig alhier, waar ende waaragtig te zijn, dat zij comparanten op den eersten junij dezes jaars, als meede makkers van den Requirant ten desen van hier hebben gevist in de Maas, tot aan het Voorense Gadt, voorts daar in zijn gevaaren, om te rusten met haar vaartuijg, en de daar in leggende zeegen [doorhaling] zijn gaan leggen, tegen het vaste land jurisdictie van Dreumel, en aldaar hebben sitten toeback rooken, dat circa des
[nieuwe pagina] avonds de klocke elf uuren, in een aack bij haar zijn gekoomen zoo zij vermeijnen [doorhaling] vier persoonen te zijn, als namentlijk den Boode van Herewaarden, genaamt de Roos, Giele van Waarde, de knegt van Hendrick van der Sand, kunnende de vierde bij haar niet kennelijck worden, onder welcke een die en snaphaan bij hem had;
Dat vervolgens door den voor: Bode is gevraagt off dat de zeegen van Johannis van Ingen was, en off hij er niet bij was, want gij liede zijde hij vist tog samen, zijne hand op de visaack en zeegen gelegt hebbende zijde hij voorn: Boode, woordelijk, ik arresteer den aack en de zeegen, voor Hendrick van der Sande, en Robbert Seepers, dat zij comparanten door de Boode met zij bij hebbende manschappen op die plaatz zijn gehouden, den tijd van circa een half uur, de comparanten hebben versogt om niet langer in de koude gehouden maar getransporteert te worden, door haar is gezien eenige manschappen komende van de kant van voorn: Dam, waar onder bij haar bekent waare [nieuwe pagina] Jan Florisse, de zoon van Geurt Meurs dragende een snaphaan, alle welke manschappen in de vaartuijgen zijn ingegaan en gesaamentlijk naar Heerewaarden gevaren.
Te Heerewaarden gekomen zijnde, is door een der comparanten versogt, dat de zeegen nat zijnde mogt opgehangen worden, het geen door Robbert Zepers wierd belooft, zijnde den aack aan de ketting vastgeslooten, mitsgaders meede versogt, dat de comparant mog worden gepermitteert, aan een klijn sootje vis, dat in de beun sat te mogen mede nemen, het geen eenparig mede wierd geaccordeert, des anderen daags s’morgens circa de klocke vier uuren, heeft den comparant Peter Schuijlenburg, zig vervoegt bij meer gen: Boode nog te Bed leggende, en ten bij zijn van seekere Floor genaamt, aan de Roos versogt, om de sleutel van de beun, ten eijnde het sootje vis daaruid te nemen dog gewijgert, seggende het is gelijck gearresteert,
Dat zij comparanten naukeurig ondersoek hebben gedaan off de zeegen was opgehangen, dog tot haar leetweezen vernoomen, dat de zelven de geheelen nagt op elkander tot importante schade nat was blijven leggen, [nieuwe pagina] eijndelijk op gedaane instanties door den tweede comparant Gerit Coppelaars door zijne mede hulp circa de klocke half ses uuren is opgehangen geworden;
Dat zij comparanten met sekerheid zijn onderrigt, dan den aack gesonken legt het geen den tweden comparant uidden mont van den arrestant Robbert Sepers heeft vernoomen;
Eijndigende zij comparanten hier mede haare opregte en sinsere verklaringe, en hebben naar duijdelijke prelecture daar bij gepersisteert, gevende voor redenen van welwetentheid, alle het geen voors. nog vers in het geheugen te zijn, en hebben ter bekragtiging van dien, den eed hier op afgelegt, in handen van De Heer Pieter Benjamin Papo Drossard, met de woorden zoo waarlijck magt hun God Almagtig helpen ten oversaan van Bartholomeus Pijll
en Dit is + t merk van Peter Schuijlenberg verklaart niet te kunnen schryven
Dit is + t merk van Geert Coppelaars verklaart niet te kunnen schryven
Dit is + t merk van Jan van Maren verklaart niet te kunnen schryven
Testis P:HvFenema
P:B:Papo
J.V.Heck
PHv.Fenema
|
 | Krap bij kas
Of Joannes knap bij kas zat of dat hij slim investeerde, zal altijd een vraag blijven. Het is wel zeker dat hij in 1782 een bedrag van 100 gulden leende bij een collega-visser, waarover in de akten het volgende staat geschreven:
14-02-1791
Johannis van Ingen te Lith heeft op 03-07-1782 voor notaris Pieter Benjamin Papo te Lith verklaard schuldig te zijn aan Sis de Swart, schipper op de Maas, een som van 100 gulden in verband met een lening. Op 14-02-1791 voor de schepenen gerealiseerd en vernieuwd. |
 | Op heterdaad betrapt
Stel: je hebt een beetje hout nodig en wil hiervoor zo min mogelijk betalen; wat te doen? Je neemt midden in de nacht je bootje, vaart de Maas op, stroopt de kribben af en verzamelt het hout dat erop staat. [Kribben zijn dammetjes die dwars op de rivier staan. Zij zorgen er voor dat de rivier op zijn plaats blijft en de oevers niet wegspoelen. Zo blijft de vaargeul diep genoeg voor de scheepvaart.] Er is genoeg en daarbij gratis. Dit gaat allemaal goed, totdat de plaatselijke hermandad midden in de nacht op surveillance is en opdracht heeft om op de vernielers van de kribben te jagen. De smoes dat men de viskorven aan het controleren is, pikt natuurlijk geen enkele diender als je het bootje vol met hout hebt liggen. Dat Joannes van Ingen zich daaropvolgend niet liet arresteren, bleek wel uit de navolgende rechterlijke akte uit Lith
01-08-1803
Compareerde voor ons Schepenen van Groot Lith, Departement Braband Evert Swiers, Dienaar der Justitie alhier welke verklaarde ter instantie en requisitie der Justitie waar en waarachtig te zijn:
Dat hij comparant ingevolge aan hem gegeeven ordre zoo door den Schout Civiel als ’t Gemeente bestuur in de nagt tusschen den 30e en 31 der laatst afgeloopen Maand Julij dezes Jaars 1803 zich heeft geporteerd gehad op de Hooge Waardsche Krib alhier ten einde te vigileeren op de schenders der kribben; dat hij in den Morgenstond van den 31 Julij ll: circa drie uuren heeft geättrapeerd Johannes van Ingen woonende alhier, in eene schuit zittende en bezig zijnde in het afhaalen van ’t hout van de gez: Hooge Waardsche Krib en ’t zelve met de eene hand in de schuit laadende terwijl hij zich met de andere zich hand aan de krib vasthield; Dat hij comparant daarop tegens Johan: van Ingen zeide: ha! Heb je haast genoeg en dezelve daarop zeide: Wat? Dat hij comparant daarop zeide: Met afbreeken van de krib – en gez[egde] Johannes van Ingen daarop andwoordde: Dat doe ik niet, ik zie na mijn korven; Dat hij comparant gezien heeft dat reeds meer hout van de gez[egde] krib in den aak lag zoveel als een mensch konde draagen, en vervolgends tegen de meergem[elde] Johannes van Ingen, zeide ik sla u in de boete uit kracht van schout en schepenen, Dat Johs van Ingen daar op de Maas is afgevaaren.
Eindigende de comparant hier mede deze zijne gegeeven verklaaring, voor redenen van welwetenheid geevende dat het gebeurde van dien tijd hem nog in versche geheugenis is hangende en heeft na duidelijke prælectuure daar bij gepersisteerd en dit zijn gedeponeerde met solemneele Eede gesterkt, sprekende de woorden: Zoo waarlijk helpe mij God Almachtig: afgelegt aan handen van J:E: de Vrij schouth ten overstaan van L.A. Bokstart en A: Reuser scheepenen op heden den eerste augustij 1800 en drie.
Dit x merk stelt Evert Swiers testis secretaris
LA Bokstart
A: Reuser
JE de Vrij schout civiel
mij praesent
D:Luijcx van Breugel
secrets
|
 | Het zat niet mee
Het zat Joannes niet mee. Zijn ?makker? met wie hij het avontuur van de ontvoering naar Heerewaarden had meegemaakt, was niet van plan zijn schulden bij Joannes te betalen. Terwijl zijn ?makkers? genoemd in de akte staan beschreven als ?staande alle ten goeder naam, dat zij zijn brave eerlijke lieden,? was voor Johannes geen beletsel om zijn centen via de rechtspraak terug te vorderen.
Over deze kwestie werd het navolgende opgetekend:
06-06-1804
Johannes van Ingen inwoonder van Lith eisser en aanlegger ter eenre op en jegens
Peter Schuijlenburg gedaande ter andere zijde. Den eisser en aanlegger zegt zeventien guldens te moeten hebben van den gedaagde weegens een vierde part in zeekere visserij onder Herwaarden te zaamen gehad over de jaaren 1797, 1798, 1799 en 1800.
De gedaagde zegt dit niet alleen gehad te hebben maar met eenige compagnons[.]
Scheepenen wyzen voor regt uit naam van het Bataafsche volk, dat de gedaagde verpligt is aan de eisser op te leggen en te betaalen zeventien guldens weegens resteerende pagt van visserij onder Herwaarden en condemneeren de gedaagde inde kosten te deezen gereezen.
|
 | Testament
Lezende de huidige aktes opgemaakt door een notaris vraagt men zich wel eens af waarom er zo’n ambtelijke taal wordt gebruikt. Dat deze ambtelijke taal in de tijd van Joannes en Maria nog iets ingewikkelder was, blijkt wel uit hun testament op de langstlevende opgemaakt in 1807.
24 april 1807
Compareerde voor ons scheepenen van Groot Lith, departement Braband Meijerije van s’Bosch Johannes Aart van Ingen en Maria Roefs egteluijden alhier woonagtig, hunne zinnelyke vermogens volken magtig, welke verklaarden genegen te zyn te testeeren over hunne tydelijke goederen, alvorens revoceerden alle te vooren gemaakte testamenten codillen en contracten, welke de comparanten gezamentlyk of afzonderlyk mogten hebben aangegaan en gepasseert, niet willende een eenig dezelve hoegenaamt effect zal sorteeren maar alle dezelve dood en te niete doende door dezen. – En als nu ter dispositie treedende, verklaarden de testateur en testatrice vooraf hunnen boedel, ingevolge het 39 en 43 articul der zegelordonnantie in date 28 nov: 1805 te vallen inde classe beneden des duizend guldens. En voors te renuntieeren en te deroqeeren aan het regt van devolutie, niet willende zulks in hunnen boedel zal plaats grijpen, elkander wederzeidsch de magt geevende om over elkanders goederen over en weder over te moogen [nieuwe pagina] disponeeren, en den een den anderen over en weder over te nomineeren, en te institueeren tot zynen ofte haaren eenigen universeelen erfgenaam, ofte erfgenaame in alle hunne natelaatene goederen, roerende en onroerende, actien, en crediten, hebbende en verkrijgende, hoegenaamd en waargelegen, elkanderen daarinne institueerende by dezen, behoudens de kinderen uit dezen echt verwekt der zelven legitieme portie, waarin dezelve worden geinstitueerd.
Hetgeen voorsz staat den comparanten duydelyk voorgelezen, en zo zy verklaarden wel begreepen te hebben, verklaarden dit te zyn hun testament laatste of uiterste willen, gifte ter zaake des doods, of onder de leevende, zoals in regten best bestaanbaar zal worden geoordeelt, alle verdere gerequireerde solemniteyten, die geomitteert mogten zyn, voorhier […] geinsereert houdende.
Aldus gedaan en gepasseert ten woonhuyze van de comparanten heden den 24 april 1800 zeven ten overstaan van L.A. Bokstart en N. van Alem schepenen [doorhaling] binnen Groot Lith.
Dit is ’t handmerk van Johannes Aart van Ingen testis D:Luycx van Breugel
Maria Roefs
L:A:Bokstart
N. van Alem
my praesent
D:Luycx van Breugel
Secrets.
|
 | Overlijden Joannes van Ingen
Kennelijk was de gezondheid van Johannes niet meer al te best of hij voelde zijn overlijden aankomen. Hij werd 16 dagen na het opmaken van zijn testament in Lith begraven. In het dodenboek, meestal bijgehouden door de koster die in veel gevallen ook onderwijzer was, staat het navolgende geschreven:
1807 Mei 10 Dito overleden Johannes van Ingen oud 70 jaar man van Maria van Oers woonende aan de Toldijk, laat kinderen en goederen na. Begraven den 13 Dito
De exacte leeftijd van Johannes was geen 70 jaar maar 66 jaar |
1741 - 1807 (~ 65 jaar)
: Adres
: Locatie
: Stad/Dorp
: Gemeente/Graafschap
: Staat/Provincie
: Land
: Nog niet ingesteld